Wszystkie zawarte tu teksty mogą być wykorzystywane jedynie za zgodą właściciela strony!
© Copyright by Maciej Pinkwart
4 marca 2013
Ale będzie pięknie!
Zrobiła mi się niespodziewanie wolna godzinka w centrum Zakopanego, no i oto efekt moich spostrzeżeń:
 Ul. Nowotarska, róg Szkolnej. Tu od 1890 r. stał budynek szkoły ludowej, projektowany przez Fryderyka Kallaya, z inicjatywy ówczesnego kierownika - Jana Walczaka |
 Dolne Krupówki. Tutaj stała m.in. góralska chałupa, w której w początku lat 90-tych XIX w. mieszkali Witkiewiczowie i gdzie odbył się chrzest małego Stasia. |
 Środek Krupówek. Ten dom omijaliśmy zawsze, idąc na pyszne lody do państwa Święchowiczów w "Podwórku", czy do wspaniałej fryzjerki, pani Marty. Tak jakoś niespodziewanie spłonął. Co w nim było przedtem? |
 Może najsłynniejsza dziura w centrum Krupówek. Od 1900 r. była tu restauracja i hotel, najpierw Ferdynanda Muchowicza, potem Stanisława Karpowicza. Po wojnie słynny Cocktail-Bar. Teraz dziura jest własnością Andrzeja Stocha. |
 W 1925 r. zakopiański krawiec i radny miejski zaprojektował i zrealizował budowę Parku Miejskiego. Przechodził różne koleje losu, powstawały i znikały muszle koncertowe, kwietniki, fontanny i alpinaria. Teraz Park powstaje na nowo. |
 Na skraju Parku stoi budynek z początków XX w., gdzie najpierw mieściła się klinika chirurgiczna dra Jana Gawlika i potem Gustawa Nowotnego, w latach 30 mieszkał tu burmistrz Eugeniusz Zajączkowski, w czasie okupacji hitlerowski komisarz Malsfey. Potem Szkoła Muzyczna, pierwsza siedziba "Solidarności", redakcja "Tygodnika Podhalańskiego", siedziba organizacji kombatanckich... |
 Tu stał wybudowany w latach 30-tych pensjonat Juliana Borneta, w czasie okupacji siedziba NSDAP, po wojnie mieściły się tu komitety PPR i PZPR, teraz powstaje rezydencja Andrzeja Stocha. |
 W 1928 r. Jan Trybuła w tym miejscu wzniósł piękny budynek dla swej drukarni "Polonia", która swój charakter a nawet nazwę zachowała przez całą okupację niemiecką, a straciła dopiero za PRL. Drukarnię zlikwidowano w 1992, w 2009 zaczęto burzyć "Polonię" i budować to. |
 Najpierw rynek i zwykły handel. Potem miejsce działań patriotycznych i nazwa pl. Niepodległości. W czasie okupacji "Adolf Hitler Platz", po wojnie - pl. Zwycięstwa, miejsce prochówku kilkunastu żołnierzy radzieckich i pomnik Wdzięczności, w ramach demokratyzacji zburzony, część prochów wywieziona, potem imprezy okazjonalne. |
 Pomnik Grunwaldzki wzniesiony w 1911 z inicjatywy Związku Górali, w czasie okupacji rozebrany i przechowywany sekretnie przed Niemcami, po wojnie w Parku Miejskim, teraz wraca mniej więcej na stare miejsce. Ale na razie, jak to pisał Witold Dąbrowski za Okudżawą: a nad naszym zwycięstwem niejednym górują cokoły, na których nie stoi już nikt... |
 Willa "Kresy" z początków XX w., pierwszy dom z własnym oświetleniem elektryczny. Tu na balu w sylwestra 1924 powstał Teatr Formistyczny Witkacego. Po II wojnie siedziba Biblioteki Publicznej, w 1991 dom reprywatyzowany i wynajmowany różnym instytucjom. W latach 1938-39 ulica nosiła imię Żeromskiego. |
 To jedno z najbardziej reprezentacyjnych miejsc Zakopanego - Morskie Oko od tyłu. Kiedyś tędy wchodziło się do sali koncertowej, po której już nawet wspomnienie powoli się zaciera. |
 W 1929 Julian Rajtar i firma Standard-Nobel w niespełna miesiąc wybudowali tu dworzec autobusowy, funkcjonujący tu do 1962 r. Kilka lat później (1965) część terenu zajął dom handlowy "Granit", część prowizoryczne baraki, wykorzystywane później na sklepy. Najdłużej funkcjonowały opodal publiczne toalety... |
 Ponieważ ulica Nowotarska bezustannie przechodzi procesy transformacyjne, Stara Polana dzieli się na Starą Polanę i ul. Nowotarską (nowotarska jest dalej od Nowego Targu), potem otrzymuje nazwę ulica Stalina, potem znów dla całości Nowotarska - więc nawet nie jestem pewien, czy w tym właśnie miejscy stała willa "Płazówka"? |
 Tutaj najpierw było pusto, a widok na stojąca z tyłu willę "Lutnia", z której na ostatni spacer narciarski wyruszył w 1909 r. Mieczysław Karłowicz był pełny - dziś widać tylko z daleka tablicą pamiątkową. Potem stanął tu mały kiosk gastronomiczny, który teraz urósł. |