Uwagi do założeń projektu „Muzeum Witkacego w Zakopanem”

1.     Nie jestem pewna, czy samo określenie „muzeum” jest trafne.

- Muzeum przede wszystkim powinno gromadzić ZBIORY (oryginały), a wiadomo, że ten nowy twór własnych zbiorów mieć nie będzie, chyba, że będą to prace należące do Muzeum Tatrzańskiego. Podobnie z dokumentami i fotografiami.

- Gros twórczości Witkacego to pastele, których wypożyczanie z innych instytucji jest praktycznie niemożliwe z uwagi na restrykcje konserwatorskie, a więc organizowanie tradycyjnych wystaw jest bardzo problematyczne.

- Muzeum musi przestrzegać ustawy o muzeach z jej wszystkimi ograniczeniami i konsekwencjami.

- Nie podoba mi się zbieżność tej sprawy z owczym pędem tworzenia w ostatnich latach nowych, coraz bardziej absurdalnych „muzeów”.

- Mimo powyższego – ostatnio samo słowo „muzeum” powszechnie kojarzy się z czymś starym, zapyziałym, skostniałym, a nie cennym…

Wniosek: myślę, że lepsze byłoby „centrum” lub „ośrodek”. Ostatnio na świecie praktykuje się tworzenie przy muzeach tzw. centrów studiów zaawansowanych (Narodni Galerie w Pradze, National Gallery of Art w Waszyngtonie i pewnie wiele innych). Może więc lepiej byłoby powołać centrum witkacologiczne lub badań witkacologicznych, Centrum Witkacy(-ego?) –  Witkacy Centre. A może Instytut…? Ew. można też wymyślić jeszcze coś bardziej dracznego… Efektownego i chwytliwego.

 2.     W „zawartości” zapomniał Pan o wszelkich kompozycjach – węglowych, olejnych, pastelowych, gwaszach, rysunkach ołówkiem i atramentem, a jest tego trochę… Tylko też nie bardzo wiadomo, skąd niby je wziąć!

 3.     Tak samo – „cezura wydarzeń”. Co z okresem formistycznym???!!! Lata 1918-1924 to czas praktykowania Czystej Formy zarówno w malarstwie, jak i teatrze. Szczyt twórczości artystycznej przed skoncentrowaniem się na działalności Firmy.

 4.     Cele bardzo szczytne, ale znowu – kiepsko widzę ten „pełny zbiór twórczości malarskiej”…

 5.     Myślę, że należałoby się skoncentrować GŁÓWNIE na DOKUMENTACJI i wyznaczaniu dalszych kierunków badań oraz strategii edukacyjnych i popularyzatorskich. Organizowaniu spotkań, konferencji i wszelkich „eventów” – festiwali filmowych i teatralnych. czytanie sztuk (świetnie robią to w Stanach – jest to tańsze i prostsze niż przygotowanie „pełnotłustego” spektaklu), koncertów.

 Ekspozycja składałaby się więc nie z dzieł sztuki (ew. starannie wybranych, pojedynczych, służących zaprezentowaniu jakiegoś problemu, będących punktem wyjścia – „węzłami” – do różnych narracji), ale fotografii oraz prezentacji multimedialnych, w dużej mierze – interaktywnych.

 Ogólnie rzecz biorąc – musiałoby to być coś w poetyce tzw. muzeum narracyjnego (o przenikających się kilkupoziomowych wątkach-„ścieżkach”), czego najlepszymi przykładami są obecnie Holocaust Museum w Waszyngtonie, Imperial War Museum w Londynie, a w Polsce – Muzeum Powstania Warszawskiego i Dulag 121 w Pruszkowie. Nic nie stoi na przeszkodzie, by w tej formule zorganizować prezentację opowiadającą w podobnej konwencji o fenomenie artysty-Witkacego.

 Nawet mam parę pomysłów… M.in. przerobienie Fantazji-Bajki (obraz olejny z 1921, w zbiorach MNW) na interaktywne dzieło nowomedialne będące zarazem interpretacją obrazu jak też pokazujące mechanizm procesu twórczego W. i nie tylko… Znalazłam nawet artystę (z NYC), z którym chcieliśmy to zrealizować już w 2007, ale to kupa kasy, a w dodatku – w MNW od kilku lat nie ma z kim o czymś takim gadać!

 Ale można też wymyślić rzeczy prostsze i tańsze. Od kilku lat interesuje mnie problem hipertekstu, myślałam nawet o wystawie pokazującej to zjawisko – Witkacy BARDZO pasuje do tego sposobu myślenia i prezentacji! Mam to nawet gdzieś wstępnie (przykładowo) rozpisane i rozrysowane – mogę odnaleźć i dopracować pod kątem tego pomysłu. Oczywiście ekspozycję dopasowuje się zawsze do konkretnego wnętrza, więc trzeba by to było robić równocześnie z projektem architektonicznym.

 6.     Niepokoi mnie skład Rady Programowej, a raczej jej średnia wieku – powyżej 60!!! Poza tym – mimo, że jest monstrualnie duża – z pewnością brakuje parę osób. Np. naszych amerykańskich witkacologów – Marka Rudnickiego z George Mason Universtity w Fairfax (Virginia) oraz Davida Goldfarba obecnie pracującego w Polish Cultural Instutite w NYC. To bardzo fajne chłopaki, zainteresowane Witkacym i mające w dorobku ciekawe teksty. Honorowo byłoby zaprosić też wdowę po zmarłym w lutym br. prof. Danielu Gerouldzie – Jadwigę, która razem z Danielem tłumaczyła teksty W., wspierała wszystkie przedsięwzięcia redakcyjnie, a obecnie zmaga się z uporządkowanie spuścizny Daniela, w dużej mierze – witkacologicznej. We Włoszech mamy Giovannę Tomassucci, a na Węgrzech – Natalię Jakubową (Rosjankę). Te osoby koniecznie należałoby wciągnąć do współpracy!

 7.     Myślę, ze sensownie byłoby obmyślić jakąś strukturę całości, tj. np. podzielić ją na jednostki – twórczość malarska, literacka, fotografia, filozofia, biografia, kontekst – zarówno zakopiański, jak i artystyczny, nie tylko polski… Osoba odpowiedzialna za daną jednostkę byłaby jednocześnie jej przedstawicielem w Radzie.

W dalszej perspektywie – potrzebne byłyby osoby od wydawnictw, organizowania działalności edukacyjnej i popularyzatorskiej, nie mówiąc już o pozyskiwaniu funduszy…

 Strona www to oczywista oczywistość i od niej w ogóle należałoby chyba zacząć!

 Ja ze swej strony mam dokumentację ok. 4 tys. dzieł malarskich i rysunkowych prac W. (fiszki i fotki, niestety głównie czarno-białe) oraz wycinki prasowe z roku 1985. Ta pierwsza jest mi niezbędna do pracy, ale można ją ew. skopiować.

Degler ma chyba wszystkie programy teatralne sztuk W. oraz duży zbiór fotosów.

Anna Żakiewicz

*

Szanowny Panie!

*

*