Maciej Pinkwart, Północna Słowacja...

PRESZÓW (Prešov, 250 m npm, www.presov.sk). Trzecie co do wielkości miasto Słowacji (przeszło 92.000 mieszkańców), stolica powiatu, administracyjne i przemysłowe centrum Szarisza, duży ośrodek akademicki. Położony nad Torysą na skrzyżowaniu dróg łączących Tatry, Poprad i Lewoczę z Bardiejowem oraz Pieniny i Starą Lubowlę z Koszycami, ważny punkt na drodze z Polski przez Węgry na Bałkany.
Osadnictwo istniało tu nieprzerwanie od wczesnego paleolitu. W czasach neolitu i kultury Gór Bukowych wiódł tędy ważny trakt, którędy m.in. trafiały na tereny małopolskie tutejsze wyroby z obsydianu. Z tego okresu pochodzą ślady pierwszej stałej osady mieszkalnej i obronnej, odnalezionej w samym obszarze dzisiejszego Preszowa. Z początkiem naszej ery zamieszkiwał tu lud, charakteryzujący się cechami późnej kultury lateńskiej. W okresie od III do V w. trwają intensywne kontakty z kulturą Rzymu, na co wskazują liczne znaleziska złotych i srebrnych monet rzymskich. Osiedla (tzw. preszowskiego typu) miały charakter osad rolniczo-hodowlanych i składały się z zabudowań mieszkalnych i - osobno - gospodarczych, przy których były także piece garncarskie i dymarki do wytopu żelaza, a liczne znaleziska wskazują na rozwinięte w okolicy hutnictwo i kowalstwo. Osady te datowane są od początku naszej ery do ok. r. 400. W V w. z północy zaczęły przenikać do doliny Torysy przez Karpaty szczepy słowiańskie, ale aż do IX stulecia ich osady były dość rzadkie. Ekspansja Słowian nastąpiła dopiero w czasach Wielkiej Morawy, tym razem docierając w okolice Preszowa od południowego-zachodu. Pierwsze tego rodzaju osady powstały w bezpośredniej bliskości Torysy. Z powodu częstych powodzi, z biegiem czasu osadnictwo przesunęło się na wyższe terasy, m.in. w rejon kopca Taborisko, gdzie rozwinęło się późniejsze centrum miasta. W pierwszym etapie rozwoju miasta, do I połowy XIII w., zabudowa koncentrowała się w rejonie dzisiejszej ulicy Słowackiej, równolegle do obecnego centrum. W XI w. wybudowano tam kościół, który w XIV w. został przejęty przez karmelitów. Z początkiem XII w. na południowym skraju obszaru Preszowa powstała węgierska wieś z kościołem św. Władysława, założona przez dawne madziarskie załogi strażnicze, w XV w. włączona do posiadłości miejskich.
W I połowie XIII w. (wg niektórych źródeł - już w 1132 r.) pojawili się w P. osadnicy sascy, sprowadzeni przez króla Bélę IV. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z r. 1247, kiedy to nazywano je Epuries. Dokument jest listem bardiejowskich cystersów, którzy skarżą się, że Teutoni z miasta Epuries nastają na ich tereny. Wówczas był P. częścią szaryskiego dominium zamkowego. W 1299 r. Andrzej III nadał mu prawa miejskie, takie same, jakimi obdarzano miasteczka niemieckie na Spiszu. Mieszkańcy mieli swobodę w wyborze rady miejskiej i burmistrza, stali się także właścicielami roli i domów, mogli też zajmować się rzemiosłem i handlem. W 1374 r. Ludwik II podniósł P. do rangi wolnego miasta królewskiego.
W 1347 r. królowa Elżbieta zezwala Preszowianom pozyskiwać w okolicy kamień na budowę kościoła. W 1370 r. król godzi się na budowę miejskich murów i kieruje do pomocy w tym dziele swojego mistrza budowlanego Ambrożego z Diósgoru. W 1374 r. powstał pierwszy cech - obuwniczy. W połowie XIV w. P. staje się głównym miastem okręgu, przejmując dominację nad pozostałymi miejscowościami dorzecza Torysy, w tym Sabinowem i Szariszem, w 1480 r. stał się członkiem Pentopolis - związku pięciu wschodniosłowackich miast. Herb miasta - trzy róże na tle tarczy w biało-czerwone pasy - nadał mu w 1453 r. król Władysław V (Pogrobowiec).
W latach 90. XV w. P. stał się rezydencją polskiego królewicza Jana Olbrachta, który w 1490 r. został wybrany przez część słowackiej szlachty na króla Węgier. Po wkroczeniu na Słowację dotarł do P. i tu (oraz w Koszycach) prowadził rokowania ze swoim bratem Władysławem, królem Czech i konkurentem do węgierskiego tronu. Podpisany w Koszycach rozejm, na mocy którego tron objąć miał Władysław w zamian za księstwo śląskie dla Jana Olbrachta, został przez tego ostatniego zerwany. Wybuchła wojna, której potyczki toczyły się głównie na terenie Kotliny Koszyckiej. Władysław, chcąc zyskać sobie przychylność cesarza Maksymiliana podpisał z nim umowę, na mocy której po wygaśnięciu linii Jagiellonów prawo do korony węgierskiej zyskają Habsburgowie. 1 stycznia 1492 r. pod P. doszło do walnej bitwy, w której Olbracht został wzięty do niewoli i pod presją zrzekł się pretensji do tronu węgierskiego.
W XV w. ukształtowała się zabudowa preszowskiego rynku, którego wschodnia strona była rozbudową dawnej słowiańskiej osady, zachodnia zaś powstała właśnie w tym czasie. Od północy ograniczony był Bramą Górną, od południa - Dolną. Z centrum rynku odchodziły w przeciwnych stronach dwie ulice (dziś św. Floriana i św. Metodego), co w sumie podzieliło miasto na cztery kwartały, oznaczane w dokumentach albo cyframi rzymskimi, albo imionami członków Rady Miejskiej, którzy w tych dzielnicach mieszkali. W Rynku koncentrował się handel i rzemiosło, domy wokół centrum należały do najbogatszego patrycjatu. Pożar, który zniszczył okolice rynku w 1418 r., spowodował wymianę zabudowy na murowaną. W II połowie XV w. centrum uzyskało swój dzisiejszy wygląd.
Reformacja, która doszła na Słowację z Niemiec i ze Szwajcarii, przyjmowana była w P. najpierw przez obywateli niemieckich. W 1531 r. powstał tu pierwszy zbór ewangelicki. W r. 1546 odbył się w P. pierwszy na terenie Słowacji synod ewangelików, który podjął decyzję o przystąpieniu do konfesji augsburskiej.
W walkach o tron węgierski miasto poparło Ferdynanda Habsburga, za co otrzymało odeń w 1536 r. prawo składu. XVI i XVII wiek przyniósł miastu wiele nieszczęść: klęski żywiołowe, zarazy, wojny domowe. Po stłumieniu powstania Thőkőlego w P. usytuowano cesarski sąd wojenny z generałem Antonem Caraffem na czele, który w okresie od marca do września 1687 r. za pomoc rebeliantom skazał 24 mieszczan na śmierć. Stracono ich w rynku, przed budynkiem kolegium ewangelickiego. Wydarzenie to znane jest w historii jako tzw. preszowskie jatki.
Mimo tych wszystkich nieszczęść, miasto rozwijało się coraz szybciej, głównie dzięki wysoko cenionemu rzemiosłu. W końcu XV w. było tu ponad 40 cechów i ok. 100 pracowni rzemieślniczych, a w XVII w. ich liczba wzrosła do 400. W XVII w. Preszów był przeważnie protestancki. W 1667 r. wybudowano kolegium ewangelickie, którego wykładowcy pozostawali pod wpływem znanego pedagoga Jána Amosa Komenskiego, mieszkającego w nieodległej miejscowości Błotny Potok.
Od połowy XVI w. zaczęła zmieniać się struktura narodowościowa miasta. Do Słowaków, Niemców i Węgrów dołączyli Cyganie, którzy osiedlili się w dzielnicy, nazwanej Nowy Egipt. W 1780 r. do P. sprowadził się pierwszy Żyd, Markus Holländer. Tuż przed II wojną światową obywatele narodowości żydowskiej stanowili ok. 20 % mieszkańców miasta. Od początku XIX w. osiadali w P. w coraz większej liczbie Rusini. W 1816 r. P. stał się siedzibą biskupstwa greckokatolickiego. Po 1867 r., w związku z postępującym procesem madziaryzacji, coraz większe znaczenie zaczęło mieć mieszczaństwo węgierskie. W 1769 r. w P. znalazła azyl polska Rada Generalności Konfederacji Barskiej.
W 1647 r. P. stał się siedzibą szaryskiej żupy, a od XVIII w., dzięki coraz lepszej gospodarce, postępowała rozbudowa tak centrum, jak i - szczególnie od początków XIX w. - przedmieść. Zburzenie Dolnej Bramy umożliwiło utworzenie nowego placu, który stał się siedzibą władz administracyjnych. W latach 70. XIX w. Preszów znalazł się na trasie linii kolejowej Koszyce - Bogumin, z odgałęzieniem do Polski
Obecny wygląd fasad i dachów śródmieścia powstał na skutek wielkiego pożaru z 1887 r. Odbudowa trwała tylko dwa lata. Zniszczenia przyniosło również bombardowanie w czasie II wojny światowej - szczególnie w grudniu 1944 r. Odbudowa zachowała kształt gotycki i renesansowy śródmieścia, w którym dominantami są zarówno masywne budowle w środku placu, jak i mieszczańskie kamienice gotyckie i renesansowe, z bogatą ornamentyką, szczytowymi attykami i figuralnymi sgrafittami.
W czerwcu 1919 r., w czasie ofensywy węgierskiej Armii Czerwonej, w P. proklamowano Słowacką Republikę Rad, popartą przez część węgierskiej ludności, oczekującej restytucji władzy Budapesztu. Większość społeczeństwa opowiedziała się jednak za powstającą wówczas Republiką Czechosłowacką.
Po 1945 r. charakter miejscowości, dzięki wielkim inwestycjom zmienił się znacznie. Dziś miasto stanowi przede wszystkim wielki ośrodek gospodarczy (Zakłady Produkcji Łożysk Tocznych, Automatyki Przemysłowej, Konstrukcji Budowlanych i Drogowych, przemysł spożywczy), w pewnej mierze także turystyczny. Działa tu kilka wyższych uczelni - Wydziały Filozoficzny i Pedagogiczny Uniwersytetu im. J.P.Szafarika z Koszyc, filia Wydziału Konstrukcji Maszyn Uniwersytetu Technicznego z Koszyc, Wydział Studiów Zawodowych Uniwersytetu Technicznego z Koszyc, Seminarium Teologii Prawosławnej, Seminarium Teologii Greckokatolickiej, Greckokatolickie Seminarium Duchowne, a także najstarsze na Słowacji, działające od 1661 r. obserwatorium astronomiczne i planetarium. Jest też centrum kultury ukraińskiej z własnym teatrem im. Alexandra Duchnoviča. Drugi zawodowy teatr nosi imię Jonaša Záborskiego. Od 1950 r. P. jest rezerwatem miejskim. Administracyjnie włączone doń są także sąsiednie miejscowości Solivar, Nižná Šebastová i Šalgovik.<> Zabytki:

Kościół katolicki św. Mikołaja, parafialny. Należy do najpiękniejszych pomników późnego gotyku. Jeden z największych kościołów wschodniej Słowacji - długość 54,7 m, szerokość 34,4 m, wys. 16 m. Pierwszy kościół w tym miejscu powstał w 1347 r. i tworzył jednonawową budowę, otoczoną cmentarzem. W latach 1502-15 r., został przebudowany pod kierunkiem mistrza Jána Brengyszena w stylu późno gotyckim. Po pożarach w r. 1624 i 1710 nastąpiły dalsze zmiany i przebudowy. W 1788 r. następny pożar w znacznym stopniu zniszczył budowlę, a po odbudowie kościół ponownie poświęcono. Wtedy powstał południowy, klasycystyczny portal. 60-metrowa wieża kościoła została przebudowana w stylu neogotyckim w latach 1900-1904. W latach 50. XX w. przeprowadzono generalny remont, w czasie którego powstały m.in. nowe sklepienia, polichromia i witraże. Z dawnego wnętrza kościoła z 6-ciu ołtarzy w wyniku pożarów zachowały się tylko trzy. Główny, barokowy ołtarz pochodzi z 1696 r., ale jego skrzynia jest starsza, z 1440 r. Są w niej 3 figury nadnaturalnej wielkości: w centrum Panna Maria, po prawej stronie święty Mikołaj, po lewej - święty Wojciech. Autorem rzeźb jest Ján Weiss. Malowidła ze skrzydeł gotyckiego ołtarza z ok. r. 1490 umieszczono w 1985 r. w bocznej północnej nawie. Rzeźba Chrystusa w Kalwarii na drewnianym tramie pod sklepieniem głównej nawy pochodzi z pracowni Mistrza Pawła z Lewoczy. Barokowa ambona z XVII w., z cenną płaskorzeźbą Dobrego Pasterza, umieszczono w czasach, kiedy kościół św. Mikołaja należał do ewangelików. Chrzcielnica pochodzi z II połowy XVI w. Boczny ołtarz św. Antoniego Padewskiego jest z XVIII w. Dwie pary organów - większe na chórze muzycznym, małe koło ambony pochodzą z końca XVII w. Na drewnianej podstawie jest napisany po niemiecku cytat psalmu: O, wy wszyscy, którzy tędy idziecie, spójrzcie, czy wasza boleść jest większa jako moja? Cennym zabytkiem są fragmenty polichromii z XV i XVI w.

Kościół ewangelicko-augsburski Św. Trójcy, wybudowany w l. 1642-47. Budowla jednonawowa, o zachowanym stylu późno renesansowym. W pierwszej połowie XVI w. wszystkie kościoły przeszły w posiadanie ewangelików. Obecny rzymsko-katolicki kościół parafialny służył ewangelikom narodowości niemieckiej, obecny greckokatolicki kościół - ewangelikom słowackim. Od powstania Juraja Rákóczego rosła w mieście liczba ewangelików narodowości węgierskiej, którym miasto jako patron pozwoliło postawić nowy kościół - obecny kościół św. Trójcy. Kamień węgielny położyli 1 maja 1642 budowniczowie Adam Czimmermann i Daniel Schneider. W 1663 r. zabrano ewangelikom wszystkie kościoły i szkoły, a kościół św. Trójcy przekazano jezuitom. Za czasów powstania Imricha Thőkőlego po zdobyciu Preszowa w 1682 r. kościół i szkoła zwrócone zostały dawnym właścicielom. Po upadku Thőkőlego w 1687 r. ewangelicy znów stracili swój majątek. Kościół jeszcze kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk, w latach 1711-73 należał znów do zakonu jezuitów. W 1781 r. cesarz Józef II wydał patent tolerancyjny, a w 1783 r. polecił odsprzedać na licytacji jezuicki kościół i rezydencję. Ewangelicy odkupili kościół i kolegium za 6 tys. zł. i dnia 24 listopada 1784 r. przejęli jego własność. Pierwsze nabożeństwo w odzyskanym kościele odprawiono 15 maja 1785 r. Od tego czasu kościół bez przerwy jest własnością preszowskich ewangelików. W neoromańskim ołtarzu widnieje kopia obrazu Karola Brokyego, nadwornego malarza królowej Wiktorii, przedstawiająca Chrystusa i Samarytankę. Przed ołtarzem krypta pochowanych tam kilkunastu jezuitów, po lewej stronie krypta mieszczan, straconych w czasie "preszowskich jatek" i pochowanych tu społecznym sumptem w 1930 r.

Katedra greckokatolicka św. Jana Chrzciciela, wybudowana w stylu gotyckim na miejscu istniejącego od 1429 r. szpitala i karmelitańskiego kościoła Panny Marii. Od połowy XVII w. użytkowany przez słowackich ewangelików. Gotycki gmach został w latach 1753-54 przebudowany w stylu barokowym przez preszowskiego budowniczego Gašpara Urlespachera. W 1818 r. papież Pius VII utworzył w Preszowie diecezję kościoła greckokatolickiego i przydzielił jej ten właśnie kościół. Pierwszym biskupem został w 1821 r. Grigorij Tarkovič. W 1848 r. fasada kościoła została przebudowana w stylu klasycystycznym. Obok znajduje się renesansowy budynek biskupiego pałacu. Po 1950 r. kościół przejściowo był użytkowany przez wiernych prawosławnych.
We wnętrzu prezbiterium sklepienia gotyckie, rokokowa polichromia z XVIII w., ikonostas przed głównym ołtarzem pochodzi z początków XX w.

Kościół i klasztor franciszkanów, usytuowany w miejscu klasztoru i kościoła Panny Marii (potem św. Trójcy) wybudowanego przez karmelitów ok. r. 1380 tam, gdzie kiedyś mieściło się najstarsze słowiańskie centrum osady z kościołem. W II połowie XVI stulecia karmelici opuścili Preszów, a ich majątek miasto przekazało w 1660 r. franciszkanom, którzy wybudowali obecny kompleks.

Synagoga, wybudowana w mauretańskim stylu w ciągu 18 miesięcy i oddana do użytku na święto Yom Kipur w 1898 r. We wnętrzu polichromia z różnorodnymi motywami orientalnymi, autorstwa preszowskiego malarza Grazla. Opodal nieczynny dziś dom modlitewny Beth Hamidrash, wybudowany przez syna pierwszego Żyda preszowskiego Leo Holländera w latach 1847-49, zniszczona przez pożar w 1887 r. W 1912 r. zaadaptowana na dom modlitwy przez Żydów Aszkenazyjskich, po II wojnie użytkowana na skład, w 1990 r. ponownie spłonęła. Przed synagogą pomnik Żydów poległych w czasie II wojny światowej, wzniesiony w 1991 r.

Prawosławna Cerkiew p.w. księcia św. Aleksandra Newskiego, wybudowana w latach 1948-59, dzwonnica została poświęcona w 1972 r.

Kalwaria, wybudowana na wzgórzu ponad miastem w latach 1721-65, z fundacji księcia Radziwiłła, z wdzięczności za udzielenie przez miasto azylu. W skład kompleksu wchodzą Kościół Św. Krzyża, Droga Krzyżowa z 12 kapliczkami, kaplica Świętych Schodów oraz cmentarz, na którym pochowany jest m.in. lekarz szaryskiej żupy, J.Paracelsus, którego grób ma kształt piramidy.

Dawne kolegium ewangelickie, renesansowy budynek z lat 1666-68, rozbudowany w XVIII i XIX w., w latach 1711-73 zarządzane przez jezuitów. Ponownie przejęte przez ewangelików, miało poziom akademicki. Studiowali tu m.in. P.Országh-Hviezdoslav, J.Jesenský, J.Gregor-Tajovský, Š.Daxner. Na rogu budynku umieszczony jest pomnik, upamiętniający ofiary "Preszowskich Jatek" z 1687 r., wykonany w 1908 r. przez Bélę Markuppa.
Ratusz gotycki, usytuowany w budynku, w którym do 1490 r. mieszkał malarz Peter Maller. Od 1504 r. do końca XVII w. mieściła się tu miejska winiarnia. Po pożarze w 1887 r. przebudowany i połączony z sąsiednią kamienicą. Tradycje ratusza kontynuuje dziś Urząd Miejski. W piwnicach mieści się od 1994 r. Muzeum Win.

Pałac Rákóczego, obecnie stanowiący siedzibę Muzeum Krajoznawczego, wzniesiony po połączeniu dwóch gotyckich kamienic, które zostały pod koniec XVI w. kupione przez Žigmunta Rákóczego i przebudowane na reprezentacyjny pałac. W XVII w. była tu rodowa siedziba Rákóczych, pełniących funkcję dziedzicznych żupanów Szarisza. Ostatnim z rodu właścicielem pałacu był František II Rákóczy, przywódca antyhabsburskiego powstania. Budynek w kształcie renesansowym, z attyką i sgrafittową ornamentyką.

Fontanna Neptuna, wybudowana na początku XIX w. nakładem Markusa Holländra, jako dowód wdzięczności wobec miasta, za zgodę na osiedlenie się w jego obrębie.

Muzea:

Muzeum Krajoznawcze, 08001 Prešov, Hlavná ul. 86, tel.: +421-91-772-5321, +421-91-773-4708. Czynne od wtorku do piątku w godz. 9⁰⁰-17⁰⁰, sobota 9⁰⁰-13⁰⁰.
Założone w 1945 r. jako Muzeum Miejskie, pod obecną nazwą od 1989 r., od 1956 r. mieści się w renesansowym Pałacu Rákóczego. Obecnie gromadzi przeszło 83 tys. eksponatów, przyrodniczych i kulturalno-społecznych. Ekspozycja prezentuje przyrodę okręgu szaryskiego, zbiory archeologiczne, historyczne i etnograficzne, a także broń, rzemiosło i dzieła sztuki. Osobna wystawa pt. "Człowiek i ogień" ukazuje dzieje techniki przeciwpożarowej na Słowacji. W latach 1958-90 muzeum wydawało rocznik "Nové obzory" ("Nowe horyzonty"), doskonałe źródło wiedzy o historii regionu. W części archeologicznej dużo uwagi poświęcono okresowi celtyckiemu i pierwszym wiekom osadnictwa Słowian. W części historycznej wystawiony jest m.in. katowski miecz, którym ścięto 24 zwolenników Thőkőlego w czasie "Preszowskich Jatek".

Szaryska Galeria, Hlavná ul. 51. Czynna we wtorki, środy i piątki w godz. 9⁰⁰-17⁰⁰, w czwartki 9⁰⁰-18⁰⁰, soboty i niedziele 13³⁰-17³⁰. W niedziele wstęp wolny.
Założona w 1956 jako Galeria Wojewódzka, pod obecną nazwą od 1991 r. Początkowo mieściła się w budynku dawnego kolegium ewangelickiego, od 1981 w obecnej siedzibie. Gromadzi ponad 3.300 dzieł malarskich, grafik, rysunków i rzeźb z okresu od XVI do XX w. autorstwa artystów wschodniosłowackich. Godny uwagi jest zbiór ikon z XVI-XVIII w., XVIII i XIX-wieczne portrety, a także dzieła twórców współczesnych. Osobna ekspozycja prezentuje dzieła preszowskiego malarza Jána Rombauera.

Zbiory Judaików Bárkányego, ortodoksyjna synagoga, Otwarte we wtorek i środę w godz. 11⁰⁰-16⁰⁰, czwartek 15⁰⁰-18⁰⁰, piątek 10⁰⁰-13⁰⁰, niedziela 13⁰⁰-17⁰⁰. W poniedziałek i sobotę zamknięte.

Muzeum Win na rogu ul. Głównej i Floriańskiej, 08001 Prešov, Floriánova ul. Czynne od poniedziałku do piątku od 8⁰⁰ do 18⁰⁰ (z przerwą 12⁰⁰ do 12³⁰), soboty 8⁰⁰-12⁰⁰.

Osobistości związane z Preszowem: filozof Ján Bayer (1630-74), poeta Ján Bocatius (1549-1621), historyk sztuki i fotograf Karol Divald (1872-1931), pisarze Koloman Banšel (1850-87), Ján Chalupka (1791-1871), Milan M.Hodža (1811-1870), Pavol Országh-Hviezdoslav (1849-1921), Janko Jesenský (1874-1945), Béla Klein-Tesnoskalský (1853-1941), Jozef Gregor-Tajovský (1874-1940), Jonaš Záborský (1812-76), malarze T.Zemplényi-Zapletal (1864-1917), Ján Rombauer (1872-1949), Jozef Bendík (1903-89), dramaturg Leopold Lahola (1918-68), aktor i reżyser Janko Borodač (1892-1964), filolog i pedagog Izaak Caban (1632-1707), pedagog Ján Amos Komenský (1592-1670), pedagog i językoznawca Jozef Kořeń (1887-1969), muzyk i poeta Ján Korabinský (1708-47), kompozytor Mikulaš Moyzes (1872-1944), śpiewacy Ida Kilirová (ur. 1949), Sergiuš Kopčák (ur. 1948), Peter Lipa (ur. 1943), Peter Nagy (ur. 1959), politycy Štefan Daxner (1823-92), Lajos Kossuth (1822-94).

Zakwaterowanie: Hotel Dukla***, nám. Legionárov 2, 08001 Prešov, Hotel Šariš*, Sabinovská 1, 08001 Prešov, Turistická ubytovňa Sen, Vajanského 65, 08001 Prešov, Penzión Eldorado****, Nabriežná 9, 08001 Prešov, Penzión Lineas**, Budovatelská 14, 08001 Prešov,

Turystyka i narciarstwo. Wycieczki można robić na północnym skraju Pogórza Szaryskiego (na południe od miasta) lub w rejonie Straży (na północ). Proponowane trasy: Preszów - Furča - Malkovská hôrka - Kwaśna Woda - Preszów, znaki żółte, potem zielone, 3,5 godz.; Preszów - Kwaśna Woda - Diabelski Kamień (Čertov kameň) - Cemjata - Preszów, znaki zielone, czerwone i niebieskie, 4 godz.; Preszów-Okruhliak - Finticka Przełęcz - Zamek Kapuszany - Kapuszany, znaki zielone, 3,5 godz. Trasy te i ich okolice nadają się również do turystyki narciarskiej. Najbliższy ośrodek narciarski znajduje się przy drodze wylotowej w kierunku Lewoczy (E 50), w rejonie osiedla Vydumanec. Jest tam wyciąg typu POMA, 245 m długości i 70 m różnicy wysokości.

EPowrót do leksykonu
E Powrót do "Spisu treści"