Maciej Pinkwart, Północna Słowacja...

LEWOCZA (Levoča,573 m npm, www.levoca.sk), spiskie miasto o pięknym rynku, perła architektury średniowiecznej, zamieszkałe dziś przez 13.000 mieszkańców, w około 20 procentach narodowości cygańskiej. Przez kilka wieków historyczna stolica Spisza, jego centrum kulturalne, administracyjne i gospodarcze. Usytuowana prawie dokładnie w środku regionu, na skrzyżowaniu głównych dróg w tej części Europy, przez stulecia rozwijała się ekonomicznie i kulturalnie, korzystając z licznych przywilejów, jakimi obdarzali ją panujący. Była - i jest - jednym z najpiękniejszych miast Europy, stąd nazywano ją w dawnych czasach słowacką Norymbergą.
Okolica zamieszkana właściwie bez przerwy od paleolitu, ze znaleziskami z okresu kultury bukowogórskiej, łużyckiej, lateńskiej i z czasów Państwa Wielkomorawskiego. Najstarszym obiektem sakralnym na terenie obecnej L. był kościół Św. Ducha, wybudowany w stylu romańskim w XI w. w pobliżu dzisiejszej Koszyckiej Bramy (wjazd od strony Preszowa). Wokół tego kościoła około 1245 r., przy starszych jeszcze osadach słowiańskich, zaczęli się osiedlać koloniści niemieccy. Drugim ośrodkiem pierwszego osadnictwa była tzw. Stara Lewocza, usytuowana koło romańskiego kościoła św. Mikołaja z przełomu XI i XII w., na wschód od miasta. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1249 r., ale powstało już wcześniej, zaraz po najeździe tatarskim, nie później niż w 1245 r. W ciągu XIII w. L. stała się centrum niemieckiej kolonizacji Spisza, od 1271 r. była głównym miastem Związku Spiskich Sasów, którzy mieli rozmaite przywileje - sami wybierali proboszcza, mogli wykonywać działalność rzemieślniczą i handlową, polować w okolicznych lasach, łowić ryby, wycinać drzewa, wydobywać rudę itd. Miasta i wsie, należące do Związku były wyłączone spod władzy królewskiego żupana i były rządzone przez własnego grafa, powołanego w wolnych wyborach przez władze wszystkich miejscowości. Jeszcze w XIV w. L. jednak wystąpiła ze Związku, stając się wolnym królewskim miastem. W 1321 r. miasto otrzymało od króla Karola Roberta prawo składu - zagraniczni kupcy mieli obowiązek zatrzymywać się w L. na co najmniej 15 dni i wystawiać swój towar na sprzedaż. Sami zaś Lewoczanie w 1406 r. otrzymali prawo przewożenia swoich towarów po całym kraju bez konieczności płacenia myta, nie musieli też przestrzegać prawa składu w innych miejscowościach. Miasto cieszyło się także innymi przywilejami, działało tu ok. 30 cechów rzemieślniczych, spośród którzy największe znaczenie mieli złotnicy, malarze i rzeźbiarze. W XV stuleciu byli w L. miejscy lekarze i aż trzy apteki. Wspólnie z Koszycami, Preszowem, Bardiejowem i Sabinowem L. tworzyła związek wolnych miast, nazywany Pentapolitana. W 1474 r. przebywał w L. król Maciej Korwin, czego pamiątką jest jeden z ołtarzy parafialnego kościoła. 20 lat później w L. doszło do historycznego spotkania czterech braci Jagiellonów. Od 6 kwietnia do 7 maja 1494 r. Władysław król Czech i Węgier, Jan Olbracht król polski, Zygmunt - przyszły król Polski i Fryderyk - późniejszy kardynał odbyli tu tajną naradę dynastyczną. Towarzyszyli im m.in. starosta spiski Piotr Kmita, Fryderyk, margrabia brandenburski i mąż Zofii Jagiellonki, żupan spiski Štefan Zápolya i kilku biskupów. To wydarzenie upamiętniono wzniesieniem w kościele św. Jakuba ołtarza Matki Boskiej Śnieżnej.
Pierwsza miejska szkoła w L. została wybudowana w XV w., w 1859 r. została przekształcona w gimnazjum realne. Z 1672 r. pochodzi gimnazjum jezuitów, w 1867 r. przekształcone w 8-oddziałowe gimnazjum klasyczne, z językiem słowackim. Od końca XVI w. działały tu drukarnie i księgarnie, od XVII - grywały teatry.
Największe znaczenie miała L. na przełomie XV i XVI w. Początkiem upadku miasta stał się pożar, który je zniszczył częściowo w 1550 r. Ogień niszczył miasto jeszcze kilkakrotnie, zagrażając nawet słynnemu kościołowi parafialnemu. W ostatnich latach trwa intensywna odbudowa centrum L.

Zabytki:

Kościół św. Jakuba, czynny w sezonie letnim przez cały dzień od 10⁰⁰ do 18⁰⁰, wejście od urzędu miejskiego, kasa czynna w budynku parafialnym naprzeciw kościoła.. Nie wolno fotografować ani filmować. Nie wpuszczane są osoby w nieodpowiednim stroju, np. kobiety z odkrytymi ramionami (na miejscu można wypożyczyć dżinsową kurtkę). Poza sezonem (październik - kwiecień) wejście od strony północnej, tylko zbiorowe wstępy o 8³⁰, 9³⁰, 10³⁰, 11³⁰, 13⁰⁰, 14⁰⁰, 15⁰⁰, 16⁰⁰. Zwiedzanie trwa pół godziny. Zamknięte dla turystów w niedziele i poniedziałki.
Usytuowany w środku Rynku, gotycki kościół parafialny jest jednym z najcenniejszych zabytków Słowacji. Wybudowany w latach 1330-1370, w miejscu, gdzie znajdowała się wcześniejsza świątynia, prawdopodobnie z połowy XIII w. Rozbudowywany od 1390 r. (boczna kaplica ufundowana przez koszyckiego mieszczanina Juraja Ulenbacha, który tamże został pochowany w 1392). W latach 1544-1674 kościół był w zarządzie parafii ewangelickiej, potem rekatolizowany. W latach 1706-10 rozdzielony między katolików i ewangelików, od 1710 wyłączna własność parafii katolickiej. We wnętrzu zachowanych jest do dziś 12 gotyckich i renesansowych ołtarzy, co jest ewenementem na skalę światową - podobnym zestawem zabytków w Europie może się pochwalić jeszcze tylko słowacki Bardiejów. Najcenniejszym z nich jest główny ołtarz św. Jakuba, pochodzący z pracowni słynnego Mistrza Pawła z Lewoczy. Jest to najwyższy gotycki ołtarz na świecie - liczy 18,62 m i wypełnia niemal całe prezbiterium. Mimo, iż poświęcony patronowi kościoła i całej Lewoczy, przedstawia także i pozostałych apostołów. Wykonany był w latach 1508-10, a potem przez 7 lat "dojrzewał", zanim go pozłocono i pomalowano. Ołtarz zrobiony jest z lipowego drewna. Ma kształt gotyckiej monstrancji. Na predelli (części ołtarza usytuowanej pod mensą - stołem ofiarnym) przedstawiony jest wizerunek Ostatniej Wieczerzy, a właściwie ten jej moment, kiedy Chrystus wypowiada słowa "Jeden z was mnie zdradzi". Słów tych słuchają z uwagą Piotr i Judasz. Reszta biesiaduje, interesując się tylko jedzeniem i piciem. Na tylnej stronie zamykanych skrzydeł ołtarza przedstawionych jest osiem scen z Męki Pańskiej, namalowanych według pierwowzorów z dzieł Cranacha i Scheufeleina. Przednia strona ołtarzowej skrzyni prezentuje kolejne sceny, tym razem z życia apostołów, ukazane jako reliefy. Szczególnie interesująca jest usytuowana w lewym górnym rogu scena rozesłania apostołów po świecie, gdzie jako tło wykorzystano wizerunek okolicy Mariańskiej Góry, wznoszącej się na północ od Lewoczy. Pozostałe sceny ukazują ścięcie św. Jakuba w Jerozolimie (lewy dolny), wizję Apokalipsy, która ukazała się św. Janowi na wyspie Patmos (prawy górny) oraz męczeństwo św. Jana (prawy dolny). Centralną część ołtarza zajmują rzeźby nadnaturalnej wielkości, pokazujące Madonnę z Dzieciątkiem, świętego Jana i patrona kościoła - św. Jakuba. Madonna jest piękną kobietą w kwiecie wieku, Jan ukazany jest z niemal dziewczęcą twarzą i długimi, ufryzowanymi włosami, natomiast najwspanialszą, niemal naturalistyczną rzeźbą jest Jakub - stary Żyd z wielką brodą i czerwoną, ogorzałą twarzą, oparty na kosturze. Każda z rzeźb wykonana została z jednego kawałka drewna, a ponieważ są mniejsze od skrzyni ołtarzowej - Mistrz Paweł wypełnił puste miejsce typowymi dla gotyku strzelistymi wieżyczkami, fialami i trójkątnymi wimpergami, są tam także małe rzeźby przedstawiające ojców kościoła - Augustyna, Ambrożego, Hieronima i Grzegorza Wielkiego.
W szczycie ołtarze są jeszcze inne rzeźby apostołów, ale wykonane ze znacznie gorszego drewna w czysto gotyckim stylu są znacznie starsze niż sam ołtarz. Datuje się je na okres przed 1370 rokiem i prawdopodobnie pochodzą z dawniejszego głównego ołtarza, a Mistrz Paweł wykorzystał je przy swojej konstrukcji.
Figury Madonny i Jana oraz męczeńskie sceny z bocznych skrzydeł mają cechy gotyckie. Gotycka jest również architektura ołtarza. Jednakże ołtarz w wielu swoich przejawach ma także wyraźne cechy symptomy nadchodzącego renesansu. Świadczą o tym pełne życia, realistyczne postacie apostołów w Ostatniej Wieczerzy i główna figura św. Jakuba. Znawcy historii kościoła i Lewoczy (Ivan Chalupecký) utrzymują, że jedna z postaci apostołów w predelli Ostatniej Wieczerzy jest autoportretem Mistrza Pawła - rzeźbiarza, który choć nie urodził się w Lewoczy, rozsławił ją po świecie i sam związał się z tym miastem na zawsze, także w swoim nazwisku. Notabene - nie wiemy jak się naprawdę nazywał: wszystkie związane z nim dokumenty spłonęły w czasie wielkiego pożaru miasta w 1550 r.
Ołtarz, mocno uszkodzony przez czas i korniki, był restaurowany i konserwowany w latach 1952-54 przez braci Františka, Hermana, Karola i Jozefa Kotrbów, którzy za tę gigantyczną pracę otrzymali nagrodę państwową.
Z lewej strony głównego ołtarza widzimy ołtarz św. Piotra i Pawła, pochodzący z lewockiej pracowni rzeźbiarskiej z czasów przed przybyciem do miasta Mistrza Pawła, z lat 1495-1500. W lewej nawie głównym jest gotycki ołtarz Matki Boskiej Śnieżnej, cenny zarówno jako dzieło sztuki, jak i jako pamiątka historyczna. Ufundowali go czterej bracia Jagiellonowie, którzy w 1494 r. spotkali się w Lewoczy na tajnej naradzie. W predelli płaskorzeźba Chrystusa Tronującego oraz herb Lewoczy i jagielloński Orzeł Polski. Ołtarz powstał w pracowni rzeźbiarskiej przed Mistrzem Pawłem. W ołtarzu rzeźby Panny Marii oraz świętych Barbary, Doroty, Katarzyny i Małgorzaty, na skrzydłach obrazy z cyklu mariologicznego.
Nieco w tyle, na skraju nawy ołtarz św. Mikołaja, wybudowany w 1507 r. w pracowni Mistrza Pawła, który wykonał rzeźby św. Jana Jałmużnika z kosturem i mieczem oraz św. Leonarda. Środkowa rzeźba św. Mikołaja jest starsza, prawdopodobnie z lat 1360-1370, być może pochodzi z innego kościoła. Predella przedstawia 14-tu czyniących miłosierdzie - świętych Jerzego, Krzysztofa, Błażeja, Idziego, Pantaleona, Erazma, Wita, Dionizego, Cyriaka, Achata, Eustachego, Katarzynę, Barbarę i Małgorzatę - i także prawdopodobnie pochodzi z innego ołtarza. Warto obejrzeć na prawym skrzydle ołtarza namalowaną w postaci "komiksu" legendę o założeniu Klosterneuburgu koło Wiednia przez św. Leonarda - wskazuje ona na to, że fundatorem ołtarza był prawdopodobnie jeden z mieszkających w Lewoczy kupców wiedeńskich. 14-tu dobroczyńców przedstawia też kolejny ołtarz (w tej samej linii, w głąb kościoła), pochodzący z 1696 r. Ostatni ołtarz w lewej nawie jest poświęcony Dobremu Pasterzowi, pochodzi z tego samego 1696 r. i został wystawiony staraniem proboszcza Štefana Győefyego.
Ołtarz Narodzenia Pana, barokowy, usytuowany w kaplicy w lewej tylnej części kościoła powstały w 1752 r. staraniem ostrzyhomskiego arcybiskupa Mikulaša Csákyego, jako oprawa dla kilku renesansowych rzeźb autorstwa Mistrza Pawła, odnalezionych przypadkiem w 1698 r w lewockim ratuszu. I tak rzeźby, przedstawiające klęczącą Madonnę, św. Józefa, trzy anioły i dwóch pasterzy utworzyły ołtarz - szopkę. Figura Marii Panny bardzo przypomina rzeźbę Madonny z Ołtarza Wita Stwosza w Krakowie. Równolegle, w kaplicy przybudowanej do prawej nawy, używanej niegdyś do chrztów, znajduje się ołtarz św. Elżbiety. Najstarszą jego częścią są malowidła (autorstwa prawdopodobnie Mikołaja z Lewoczy) na skrzydłach ołtarza z 1493 r., prawdopodobnie pochodzące z dawnego kościoła św. Elżbiety, stojącego za murami miejskimi, zburzonego w pierwszej połowie XVI w. Dla ich wykorzystania w 1857 r. wybudowano neogotycki ołtarz.
Ołtarz św. Michała Archanioła, znajduje się w prawej nawie, kilka kroków obok głównego wejścia. Był to ołtarz, przy którym według tradycji zaraz po wyborze składał przysięgę lewocki burmistrz. Z dawnego ołtarza, zniszczonego w czasie kontrreformacji, została tylko główna figura, uważana najpierw za świętego Floriana, w XVIII w. właściwie zinterpretowana. Ołtarz powstał w latach 1719-31. W tej samej linii, ale bliżej prezbiterium stoi ołtarz św. Katarzyny, jeden z najstarszych w lewockim kościele. W predelli tryptyk, będący przykładem najstarszego malarstwa tablicowego na Słowacji. Pochodzi z r. 1400. W środku Chrystus Tronujący w otoczeniu aniołów, po prawej stronie Sen Jakuba, po lewej nowsze przedstawienie św. Zofii z córkami - Wiarą, Nadzieją i Miłością. Obrazy te uważane są za przejaw wpływu malarstwa prawosławnego. W głównej części ołtarza - rzeźba św. Katarzyny z 1460 r. Obrazy na skrzydłach przedstawiają sceny z życia i śmierci św. Katarzyny. Na ścianie prawej nawy, w miejscu, gdzie niegdyś znajdowało się zamurowane po pożarze wejście do kościoła usytuowano ołtarz, zestawiony z fragmentów dawniejszych ołtarzy. Nazywany jest ołtarzem Bożonarodzeniowej Predelli, z uwagi na piękny obraz Epifanii, gdzie Trzej Królowie jako tło swego pokłonu mają krajobraz naddunajski. W ołtarzowej skrzyni rzeźby z ok. 1420 r. przedstawiają św. Jakuba starszego, Jana Ewangelistę, Jana Chrzciciela i Jerzego. Ołtarz został utworzony w 1961 r. Obok stoi część ołtarza, przedstawiającego dwie Marie idące do Grobu Pańskiego, pochodząca z pobliskiej wsi Kurimany. W linii oddzielającej nawę prawą od środkowej najbliżej prezbiterium stoi renesansowy ołtarz św. Anny Samotrzeciej, też z pracowni Pawła, wykonany przed 1516 r., gdzie zarówno Anna, jak i Panna Maria z Jezusem są ukazani w płaskorzeźbach, niezwykle realistycznie.
Na przedniej ścianie prawej nawy znany ołtarz Vir Dolorum, zwany też ołtarzem Macieja Korwina, ufundowany dla Lewoczy przez króla Węgier po jego pobycie w tym mieście w 1474 r. Ołtarz powstał prawdopodobnie w 1480 r. W predelli widzimy herb Korwina i jego drugiej małżonki - Beatrycze z Neapolu. Nie wiadomo, czy ołtarz powstał w Lewoczy, czy też był przywieziony skądinąd; przypuszcza się jednak, że jego autorem jest poprzednik Mistrza Pawła - rzeźbiarz Mistrz Ján z Lewoczy. Nie jest też pewne, czy skrzydła pierwotnie były częścią tego właśnie ołtarza, bowiem są nieco mniejsze od samej skrzyni. Autorem malowideł, przestawiających świętych Sebastiana, Krzysztofa, Jana Chrzciciela, Jakuba Apostoła, Barbarę, Katarzynę, Dorotę i Małgorzatę jest prawdopodobnie malarski Mistrz Mikulaš z Lewoczy. W środkowej części ołtarza umieszczono figurę Chrystusa Cierpiącego, a po bokach - wizerunki Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty. Historycy sztuki przypuszczają, że te dwie ostatnie rzeźby stanowią portrety Macieja i Beatrycze. Nad skrzynią ołtarzową umieszczono figurę św. Andrzeja - być może więc ołtarz ma charakter wotywny, a para królewska w ten sposób chciała doprosić się męskiego potomka.
Najbliżej ołtarza głównego z jego prawej strony znajduje się ołtarz Świętych Janów - autorstwa Mistrza Pawła, fundowany przez dr. Jána Henckela, wielkiego humanistę, przyjaciela Erazma z Rotterdamu, lewockiego proboszcza z lat 1513-1522, potem spowiednika królowej i kanonika wrocławskiego. Ołtarz datowany jest na rok 1520 i jest wspaniałym okazem renesansu. Jest poświęcony pięciu Janom - Chrzcicielowi i Ewangeliście (rzeźby w głównej części ołtarza), Jałmużnikowi i Złotoustemu - świętym w kościele wschodnim oraz Jánowi Gersonowi, kanclerzowi z paryskiej Sorbony, który nie był świętym, lecz reformatorem kościoła. Pierwsi dwaj przedstawieni są w rzeźbach głównej części ołtarza, dwaj pozostali na skrzydłach, a jedyny nie uznany za świętego - Ján Gerson widnieje na tylnej części skrzydeł. Część malarską ołtarza dopełniają obrazy z życia i męczeństwa Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty.
Dwa mniejsze ołtarze znajdują się również w bocznej kaplicy św. Jerzego oraz w Oratorium Korwinowskim, przez które prowadzi wejście do kościoła.
Podziwu godna jest także polichromia, której wspaniałe okazy znajdują się w kościele. Większość z nich pochodzi z XIV i XV w. Ma charakter Biblii Pauperum i przedstawia głównie ilustracje z żywotów Chrystusa i świętych, oraz moralitety. Najstarsze fragmenty polichromii znajdują się w prawej nawie, za ołtarzem Macieja Korwina. Najciekawsze zaś znajdują się w lewej nawie, na wysokości kaplicy św. Jerzego - są tam dwa cykle: "Siedem skutków miłosierdzia" i "Siedem grzechów głównych" oraz 20-odcinkowy "serial" o żywocie i męczeństwie świętej Doroty.
Są w kościele także wolno stojące rzeźby pochodzące z okresu od XIV do XVIII w., godna uwagi renesansowa ambona z XVII w. i XVII-wieczne organy, pochodzące z krakowskich pracowni organmistrza a i stolarza Andreja Hertla, którym pomagał duński rzeźbiarz Hans Schmit. Przy budowie w 1630 r. spadł z rusztowania i zabił się Hummel, a jego pracę dokończył polski organmistrz Jerzy Nitrowski. Organy fundowało miasto wspólnie z bogatym lewoczaninem Fridrichem Pobstem - stąd w zdobieniu organów główne miejsce zajmują herby Lewoczy i rodziny Pobstów. Organy miały 27 registrów i do połowy XIX w. były największym kościelnym instrumentem na Węgrzech. Dziś mają 34 registry i nadal uchodzą za jedne z największych i najlepszych na Słowacji.
Godnym uwagi zabytkiem - zwłaszcza z polskiego punktu widzenia - jest tzw. ława senatorska, usytuowana w tylnej części środkowej nawy kościoła. Datowana jest ona na rok 1494 i była prawdopodobnie przygotowana dla czterech braci Jagiellonów i ich najbliższych, modlących się przez kilka tygodni w tym właśnie kościele.
W środku średniowiecznego Rynku (Námestie Majstra Pavla), poza kościołem św. Jakuba, znajdują się, od północy: dawna XV-wieczna Szkoła Miejska, złączona w połowie XIX w. w jeden budynek z dawnym domem handlowym z pracowniami złotniczymi i miejską zbrojownią, obecnie wykorzystywana przez Radę Miejską, ratusz miejski z XV w., przebudowany po pożarze w XVI w., w XIX w. otrzymał dzisiejszy, neorenesansowy wygląd (obecnie jedna z siedzib Muzeum Spiskiego). Wieża, przylegająca do ratusza od północy, została wystawiona w latach 1656-61 jako dzwonnica, w 1768 r. przebudowana w stylu barokowym i złączona z ratuszem. Przed ratuszem żelazna "klatka hańby" - pręgierz z 1600 r., w którym zamykano kobiety, przyłapane na zdradzie małżeńskiej (według innej wersji - spotkane na mieście po 9 wieczorem bez własnego męża). Zabudowę środkowej części Rynku zamyka od południa kościół ewangelicki z klasycystyczną kopułą, wybudowany w latach 1825-37 według projektu Antona Povolnego. Autorem obrazu w ołtarzu głównym jest Jozef Czauczik.
Wokół Rynku warto obejrzeć zespół kamienic mieszczańskich, gotyckich i renesansowych, wywodzących się z XIV i XV stulecia. Jest ich w sumie przeszło 60, a spośród nich godne szczególnej uwagi są (od strony północnej w kierunku ruchu wskazówek zegara) kamienica Thurzonów (Plac Mistrza Pawła 7), z renesansową attyką i czerwonym napisem sgrafitto, pochodzącymi z 1903 r., dom Mistrza Pawła (nr 20), z gotyckimi sklepieniami i zdobieniami renesansowymi, obecnie Muzeum Mistrza Pawła, dawna drukarnia Brewera (nr 26), działająca od 1624 r. do połowy XIX w., dom Gašpara Haina, lewockiego kronikarza z końca XVII w. (nr 40), z piękną polichromią z XVI i XVII w. Od końca XVIII w. mieściło się tu liceum parafii ewangelickiej, obecnie siedziba muzeum spiskiego. Po tej samej stronie rynku stoją jeszcze kamienica Mariassyego (nr 43) i dom Sebastiana Krupeka (nr 42) z końca XV w., z fasadą zdobioną malowidłami z drugiej połowy XVI w., teatr miejski (nr 54) z 1560 r., początkowo funkcjonujący jako gospoda miejska, od XIX w. teatr i reduta, siedziba władz żupy spiskiej (nr 59), z początków XIX w., i obok budynek archiwum państwowego (nr 60), gdzie administracja Spisza miała swoją siedzibę do 1913 r.

Kościół Królowej Aniołów (tzw. Kościół Gimnazjalny) i stary klasztor minorytów (franciszkanów), przy Polskiej Bramie, z początków XIV w. W głównym ołtarzu posąg Marii Panny z ok. 1430 r., gotycka polichromia z XIV i XV w.

Kościół św. Ducha i klasztor minorytów (franciszkanów) przy Koszyckiej Bramie, usytuowany w miejscu najstarszego kościoła romańskiego, obecny budynek z 1747 r.

Pątniczy kościół na Mariańskiej Górze, wystawiony w latach 1903-14 r. w stylu neogotyckim wg projektu Antona Müllera w miejscu świątyni z XV w., poświęcony 2 VII 1922 r. Kaplica dla pielgrzymów istniała tu co najmniej od 1311 r. W głównym ołtarzu figura Madonny z XV w. Kilka ołtarzy bocznych prezentuje styl neogotycki, podobnie jak piękne witraże i rozety w oknach. 26 stycznia 1984 r. kościół został przez papieża Jana Pawła II podwyższony na bazylikę mniejszą. 3 lipca 1995 r. na Mariańskiej Górze papież odprawił mszę z udziałem stu tysięcy pielgrzymów, ze Słowacji i z Polski.

Muzea:

Muzeum Spiskie w Lewoczy, 05401 Levoča, Námestie Majstra Pavla 40, czynne od wtorku do niedzieli 9⁰⁰-17⁰⁰.
Muzeum powstało w 1884 r. z inicjatywy Spiskiego Towarzystwa Historycznego. Ma trzy ekspozycje: Sztuka plastyczna na Spiszu (Plac Mistrza Pawła 40) - zbiory sztuki od gotyku do XIX w., tam też sezonowe wystawy malarstwa ludowego, Ratusz - historia miasta, dawnej siedziby Spiskiej Żupy i Mistrz Paweł z Lewoczy (Plac Mistrza Pawła 20) - prezentacja niemal wszystkich najważniejszych dzieł słynnego średniowiecznego rzeźbiarza.

Muzeum Szkolnictwa Specjalnego, 05401 Levoča, Námestie Majstra Pavla 28. Czynne od poniedziałku do piątku 8⁰⁰-16⁰⁰.
Ekspozycja: dzieje szkolnictwa specjalnego na Słowacji. Wśród eksponatów znajdują się pomoce naukowe, próby i końcowe rezultaty prac uczniów szkół specjalnych.

Zakwaterowanie: Hotel Arkada**, Nám. Majstra Pavla 26, 05401 Levoča, Hotel Barbakan***, Košická 15, 05401 Levoča, Hotel Faix*, Probstnerova cesta 22, 05401 Levoča, Hotel Satel***, Nám. Majstra Pavla 55, 05401 Levoča, ATC Levočská Dolina, Levočská Dolina, 05401 Levoča, Penzión Maja, Pod Vinicou 38, 05401 Levoča, Penzión Pri Košickej branie, Košická 16, 05401 Levoča.

Turystyka i narciarstwo. Na północ od miasta, w stronę Gór Lewockich, prowadzi kilka szlaków turystycznych: z rynku przez Drogę Krzyżową na Mariańską Górę i dalej do leśniczówki Kuty, znaki niebieskie, 1,5 godz.; z rynku przez Zbójnicką Łąkę na Ostrą Górę (933 m), znaki zielone, 1,5 godz. Grzbietami, przez południową część Lewockich Gór prowadzi magistrala turystyczna z Hradiska przez Lewocką Dolinę, Kuty do Uloży i Olszawicy, znaki czerwone, 4 godz. W Dolinie Lewockiej ośrodek rekreacyjny z jeziorkiem na Lewockim Potoku. Wyciągi i trasy narciarskie znajdują się na Mariańskiej Górze, w Dolinie Lewockiej i Zawadzie.

EPowrót do leksykonu
E Powrót do "Spisu treści"