Maciej Pinkwart, Pó³nocna S³owacja...
DONOWA£Y (Donovaly, 960 m npm). Wa¿ny o¶rodek narciarski i turystyczny, po³o¿ony na pograniczu Wielkiej Fatry, Ni¿nich Tatr i Starohorskich Wierchów, na wysoko¶ci ok. 1000 m n.p.m. Miejscowo¶æ otaczaj± szczyty Zwoleñ (1402 m), ¯arnówka (1075 m), Magura (1124 m), Kochula (1026) i Barania G³owa (1206 m). Jest to miejscowo¶æ niewielka (ok. 150 sta³ych mieszkañców) i stosunkowo m³oda, bowiem pierwsza wzmianka pochodzi z 1702 r. W sk³ad o¶rodka poza samymi D. wchodzi kilka mniejszych osad (Mi¹úty, Mistríky, Polianka, Bully, Moèiar, Sliaèany, Hanesy), których nazwy pochodz± w wiêkszo¶ci od nazwisk osiad³ych tu rodzin. Równie¿ nazwa Donowa³y pochodzi od nazwiska - w osadzie Mistríky w 1864 r. urodzi³ siê s³owacki poeta, krytyk i teoretyk literatury Tichomir Milkin, którego prawdziwe nazwisko brzmia³o Ján Donoval. Od XVII w. w okolicy produkowano wêgiel drzewny na potrzeby pobliskich hut. W koñcowej fazie S³owackiego Powstania Narodowego mie¶ci³ siê tu sztab dowodzenia i kierownictwo polityczne powstania. Znakomite po³o¿enie, a niemniej ciekawa architektura ludowa przyci±ga³y tu mi³o¶ników turystyki jeszcze przed wojn±, a wybudowanie drogi pañstwowej miêdzy Ru¿omberkiem a Bañsk± Bystrzyc± spowodowa³y szybki rozwój miejscowo¶ci po wojnie. Dzi¶ jest tu kilkadziesi±t pensjonatów i hoteli, autocamping, wiele wyci±gów i przygotowywanych terenów zjazdowych i znakowanych tras narciarskich. Od 1992 r. rozgrywane s± tu miêdzynarodowe zawody psich zaprzêgów. Mie¶ci siê tu naczelnictwo Horskéj Slu¾by rejonu Wielkiej Fatry.
Interesuj±ce:
Katolicki ko¶ció³ klasycystyczny z 1825 r., w o³tarzu g³ównym obraz ¶w. Antoniego Padewskiego autorstwa A. Stollmana z Bañskiej Bystrzycy i organy z 1850 r.
Drewniany wodoci±g, prowadz±cy w XIX w. wodê ze stoków Prasziwej a¿ do huty w Szpaniej Dolinie, z którego pozosta³y ¶lady w Polance i Bullach.
Narciarstwo i turystyka:
Park Snow Donovaly - 19
tras zjazdowych o rozmaitym stopniu trudno¶ci (9 sztucznie za¶nie¿anych),
obs³ugiwanych przez kilkana¶cie wyci±gów: kombinowana
kolejka krzese³kowa 6-osobowa i kabinowa 8-osobowa Donovaly - Nová hoµa (1312 m
d³ugo¶ci, 445 m ró¿nicy wysoko¶ci), kolejka krzerse³kowa 4-osobowa Zahradi¹te
(650 m), zespó³ 14 wyci±gów
orczykowych , na stokach Zwolenia, Nowej Hali, w Miszutach i w
Baniku (Zahradi¹te) oraz ko³o ATC Kamzík. Narciarskie
trasy turystyczne prowadz± z Donowa³ów przez Barani± G³owê
i Kozi Grzbiet do prze³êczy Hiadeµské sedlo pod
Prasziw± oraz przez Starohorskie Wierchy do Szpaniej Doliny.
Przez Donowa³y przebiega g³ówny turystyczny szlak górski
rejonu - Droga Bohaterów SNP (Cesta hrdinov SNP) z
Wielkiej Fatry przez Kozi Grzbiet, Prasziw±, Wielk± Chochulê i
dalej grzbietem g³ównym Ni¿nich Tatr (szlak czerwony).
Wychodzi st±d szlak przez Zwoleñ do Ni¿niej Rewuczy (¿ó³ty)
i w przeciwn± stronê, przez Starohorskie Wierchy i prze³êcz
Dolny Szturiec do miejscowo¶ci Stare Góry w Starohorskiej
Dolinie. W okolicy uprawia siê równie¿ paralotniarstwo.