Maciej Pinkwart, Północna Słowacja...
BYSTRZAŃSKA JASKINIA (Bystrianska jaskyňa), położona w rejonie Pogórza Bystrzańskiego w rejonie Horehronia, nieopodal miejscowości Bystra koło Brezna - u podnóża Tatr Niżnych, największa na ich południowym stoku. Powstała w warstwie wapieni ze środkowego triasu, wypłukana podziemnymi ciekami rzeki Bystrzanki. Składa się ze Starej i Nowej Jaskini. Ogólna długość korytarzy ok. 2000 metrów, z czego do zwiedzania udostępnionych jest 545 m. Wejście do Starej Jaskini, położone 80 m nad potokiem Bystrzanka, na stoku Białej Skały znane było od dawna, odkrycie dalszych części nastąpiło w 1923 r. W 1926 r. bracia Holmanowie i Józef Kovalčik odkryli korytarz Piekło, prowadzący do Nowej Jaskini. W 1956 r. odnaleziono połączenie między obydwiema częsciami. Jaskinia została udostępniona częściowo do zwiedzania w latach 1939-1940 oraz w 1968 r. Całość znanych korytarzy liczy ok. 3 km, z tego do zwiedzania udostępnionych jest obecnie 545 m. Od 1972 r. jaskinia wykorzystywana jest do speleoterapii - leczy się tu choroby górnych dróg oddechowych u dzieci. W jaskini żyje pięć gatunków nietoperzy. Od 1973 r. jest to rezerwat przyrody.
Pod koniec II wojny światowej, kiedy Niemcy w styczniu 1945 r. zajęli wieś Bystra, część mieszkańców pod przewodem speleologa F.Majka ukryła się przed nimi w jaskini, na głębokości 40 m. Ponieważ wejście do jaskini Niemcy zaminowali, uciekinierzy przeżyli tu trzy tygodnie, czekając na uwolnienie. W największej sali jaskini umieszczono tablicę jednego z uciekinierów, który zginął od przypadkowej kuli.
Zwiedzanie trwa ok. 45 minut, droga łatwa (niewielkie różnice wysokości), dostępna też dla osób niepełnosprawnych. temperatura 5,7-6,7o C. Jaskinia otwarta dla turystów od 1 stycznia do 31 października, od stycznia do połowy maja wejścia (w grupach min, 4-osobowych) o godz. 93o, 11oo, 123o, 14oo, od połowy maja do połowy września 9oo, 10oo, 11oo, 12oo, 13oo, 14oo, 15oo, 16oo, od połowy września do końca października 93o, 11oo, 123o, 14oo.