Maciej Pinkwart
Zakopiański Broadway
Ulica Kasprusie (cz. 4)
Powyżej skrzyżowania z ulicą Orkana, Kasprusie mają zabudowę coraz bardziej nowoczesną, by wreszcie w okolicach następnego skrzyżowania, z ul. Małe Żywczańskie, przejść niepostrzeżenie w ulicę Strążyską. Niemal naprzeciw mostu na potoku Młyniska, gdzie do Kasprusi dochodzi ul. Orkana, znajduje się podłużny, drewniany budynek (ul. Kasprusie 41), w którym znajduje się siedziba jednego z najstarszych i najbardziej zasłużonych zakopiańskich klubów sportowych – SNPTT 1907.
Klub bierze swą tradycję od Sekcji Narciarskiej Towarzystwa Tatrzańskiego (po 1918 – Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego), założonej właśnie w 1907 r. przez Mariusza Zaruskiego, Stanisława Barabasza i innych pionierów polskiego narciarstwa. W latach międzywojennych poza narciarstwem członkowie klubu zaczęli uprawiać także inne dyscypliny sportowe. W latach PRL, po likwidacji PTT, SNPTT włączono przejściowo do klubu sportowego „Kolejarz” przy Polskich Kolejach Linowych, potem znów odzyskał samodzielność. Dziś, poza narciarstwem i snowboardem, zajmuje się także jazdą szybką na lodzie. Jego prezesem jest dyrektor zakopiańskiego Centralnego Ośrodka Sportowego, były senator Franciszek Bachleda-Księdzularz.
Naprzeciwko SNPTT (ul. Kasprusie 27) usytuowany jest jeden z najbardziej stylowych budynków tej części Zakopanego – drewniana willa „Czerwony Dwór”, wybudowana w stylu zakopiańskim w 1902 r. przez Wojciecha Roja dla Oktawii Lewandowskiej. Dziś mieści się tu przedszkole im. Karola Szymanowskiego, a na ścianie budynku znajdują się dwie tablice: W tym domu mieszkał i tworzył w latach 1918-19 Stefan Żeromski oraz Państwowe Przedszkole Nr 3 im. Karola Szymanowskiego…
Ale budynek wiąże się nie tylko z tymi osobistościami. Początkowo willa nosiła nazwę „Władysławka”. Tutaj właśnie w 1904 r. mieszkał w czasie swego pierwszego pobytu w Zakopanem pianista Artur Rubinstein i tutaj poznał swoich późniejszych długoletnich przyjaciół – Karola Szymanowskiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza. W 1907 r. nowa właścicielka, Irena Goszczyńska, pokryła dach czerwoną blachą i zmieniła nazwę na „Czerwony Dwór”. W l. 1918-19 mieszkał tu Stefan Żeromski z synem Adamem i tutaj właśnie od 15 października do 12 listopada 1918 r. „urzędował” najpierw jako przewodniczący Organizacji Narodowej, a później jako „prezydent Rzeczpospolitej Zakopiańskiej”. W sierpniu 1930 r., bezpośrednio przed wynajęciem „Atmy” mieszkał tu Karol Szymanowski. Wielki kompozytor co prawda nie rezydował w głównym budynku, lecz w oficynie - niewielkim domku w ogrodzie, nad potokiem. Bywali tam u niego: Zofia Nałkowska, Piotr Perkowski, Rafał Malczewski, Zbigniew Uniłowski, Henryk Sztompka i wielu innych ludzi ze świata kultury. W późniejszych latach nie istniejący dziś domek zajmował gen. Maksymilian Linda, zasłużony dla Zakopanego działacz ruchu kombatanckiego.
W 1945 r. w „Czerwonym Dworze” była zlokalizowana placówka urupowania Józefa Kurasia - „Ognia”, stąd też ostrzeliwano siedzibę Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego mieszczącego się w położonym nie opodal, po drugiej stronie potoku, budynku „Farys” (dziś przy ul. Partyzantów). Po likwidacji oddziału „Ognia”, „Czerwony Dwór” został przejęty przez władze miejskie na cele oświatowe. W l. 1946-47 było tu schronisko młodzieżowe, a następnie prewentorium Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci z Krakowa i Państwowy Dom Dziecka dla chłopców. Od 1951 r. budynek ten zajmuje przedszkole, które od 1954 r. z inicjatywy ówczesnej dyrektorki (i mieszkanki „Atmy”) Zofii Szczerbowej nosi imię Karola Szymanowskiego. W 1965 r. zaś na budynku pojawiła się tablica, upamiętniająca pobyt w „Czerwonym Dworze” Stefana Żeromskiego.
Największym kubaturowo obiektem przy ul. Kasprusie jest dawna siedziba Zespołu Szkół Zawodowych im. H. Modrzejewskiej, obecnie nazywana Zakopiańskim Centrum Edukacji (ul. Kasprusie 35 a). Oddano go do użytku w 1982 r. wg projektu arch. Anny Górskiej i przez kilkanaście lat był on siedzibą kilku placówek oświatowych – Technikum Tkactwa Artystycznego (dawnej Szkoły Koronkarskiej, założonej przez Heleną Modrzejewską w 1883 r.), szkół zawodowych, liceum ogólnokształcącego, społecznego liceum ogólnokształcącego, a także szkół półwyższych i wyższych – Nauczycielskiego Kolegium Językowego UJ, Wyższej Szkoły Biznesu z Nowego Sącza i rozmaitych agend UJ. Obecnie w budynku prowadzona jest działalność kulturalno-imprezowa oraz – w dawnym internacie szkolnym - hotelowa.
Powyżej, po zachodniej stronie ulicy stoi stylowa willa „Kozica” (ul. Kasprusie 54), w której przez kilkanaście lat mieszkał pisarz, dramaturg i tłumacz Ludwik H. Morstin (1886-1966). W 1945 r. osiadł w Zakopanem, gdzie był jednym z założycieli Towarzystwa Miłośników Teatru im. H. Modrzejewskiej, patronował działalności jego amatorskiej sceny teatralnej i nawet napisał dlań sztukę „Buntownica”. Z Januszem Meissnerem, Romanem Brandstaetterem, Kornelem Makuszyńskim, Marią Kasprowiczową, Tadeuszem Bocheńskim i Juliuszem Zborowskim współtworzył barwne środowisko powojennej zakopiańskiej cyganerii. W 1958 r. został mianowany honorowym obywatelem miasta. W 1960 r. wyjechał z Zakopanego do Warszawy.
Nowy Targ-Kraków 28-08-2009