Maciej Pinkwart
Ulica Pana Marszałka
Miało już Zakopane swoją ulicę Marszałkowską (dziś: Kościuszki), wytyczoną z początkiem XIX wieku, kiedy to swoja zakopiańską przygodę rozpoczął późniejszy marszałek Józef Piłsudski. Klimat miasteczka pod Giewontem sprzyjał rozwojowi myśli socjalistycznej i „Ziuk” – jak go nazywano – chętnie uczestniczył tu w naradach i spotkaniach polskiej lewicy. Nic więc dziwnego, że pamiętano go dobrze, a nadanie jego imienia ulicy prowadzącej od Krupówek do skoczni na Krokwi nie było tylko aktem powszechnego w tamtych czasach wazeliniarstwa, lecz także skwitowaniem autentycznych związków Piłsudskiego z Zakopanem.
Zanim to jednak nastąpiło, krótka i wąska początkowo uliczka zaczęła powstawać w tym miejscu przed I wojną światową, niejako „przez pączkowanie” od Krupówek. Domy, stawiane tutaj określano początkowo jak stojące przy „Krupówkach za Wodą”, albo „Za Foluszowym”, co wychodziło na jedno. Sytuacja zmieniła się radykalnie w 1925 r., kiedy to za sprawą Karola Stryjeńskiego powstała skocznia na północnym stoku Krokwi. Dojście do niej, prowadzące początkowo od ulicy Chałubińskiego było odległe i niewygodne, więc powstała potrzeba wytyczenia wygodnej ulicy spacerowej. Projekt w 1926 roku zrobił Karol Stryjeński, a już rok później ulica była wytyczona. W 1928 r. otrzymała imię marszałka Józefa Piłsudskiego. Od czasów pierwszych urządzanych w Zakopanem Narciarskich Mistrzostw Świata FIS w 1929 r. stała się popularną ulicą spacerową. Przed FIS-em w 1939 r. zasklepiono płynący w tym miejscu potok Foluszowy, a poprzecznie do Krupówek i ul. Piłsudskiego poprowadzono kolejną przecznicę, którą najpierw nazwano ulicą Do Parku (bo prowadziła do parku miejskiego), a potem – Staszica.
W czasie okupacji Niemcy zmienili nazwę „ul. Piłsudskiego” na ulicę Skoczniową, a po wojnie na krótko powróciła dawna nazwa, ale PRL nie mogła tego długo tolerować i w 1949 roku władze Zakopanego przechrzciły ją na ulicę 15 Grudnia, co miało upamiętnić datę powołania w 1948 r. PZPR. Nazwę tę zlikwidowano w 1989 r., przywracając ulicy imię marszałka Piłsudskiego. Obecny, nowoczesny charakter otrzymała ulica w 1961 r. w czasie przygotowań do kolejnych Mistrzostw Świata FIS, rozgrywanych w Zakopanem w 1962 r. Wtedy też powstała większa część zabudowy.
Tak czy inaczej, w tym miejscu rozpoczyna się może najładniejsza aleja spacerowa Zakopanego, na co dzień pełna ludzi, a w dniach zawodów narciarskich zatłoczona bardziej niż Krupówki. Przy skrzyżowaniu z deptakiem, w okolicach tzw. oczka wodnego wielu turystów fotografuje piękny widok na grupę Tatr Wysokich od Świnicy po Granaty, z wybijającym się na pierwszym planie strzelistym Kościelcem. Inna rzecz, że dłuższe przebywanie w tym miejscu jest raczej niewskazane, bo na początku ulicy Piłsudskiego znajduje się najstarsza zakopiańska stacja benzynowa. Wybudowano ją wraz z pierwszym w Zakopanem dworcem autobusowym w 1926 r., a inwestorem była założona cztery lata wcześniej Zakopiańska Spółka Samochodowa. W połowie lat 20-tych XX w. Spółka zorganizowała sieć połączeń autobusowych na Podhalu, utrzymywała też stałą komunikację z Krakowem, Morskim Okiem i uzdrowiskami podtatrzańskimi na Słowacji. Dysponowała własnymi garażami i warsztatami na Kamieńcu, a także dworcami autobusowymi: w l. 1926-30 właśnie tutaj, koło restauracji Karpowicza, a od 1929 r. aż do lat powojennych - przy ul. Kościuszki.
Jednym z bardziej interesujących budynków w dolnej części ulicy jest postmodernistyczny hotel „Daglezja” (Piłsudskiego 14), wybudowany na miejscu dawnego Domu Wypoczynkowego ZREMB, który w 1992 r. został kupiony przez Bank PKO BP, który przebudował go całkowicie wg projektu Zenona Remi w 2001 r. Po tej samej stronie, nieco wyżej (Piłsudskiego 20) usytuowany jest największy z trzech zakopiańskich obiektów Funduszu Wczasów Pracowniczych – Ośrodka Wypoczynkowo-Konferencyjnego „Hyrny”. Jako dom wczasowy został oddany do użytku w 1970 r., wg projektu krakowskich architektów Zygmunta Miecznikowskiego, Stanisława Miroszewskiego i Tadeusza Suwaja. Wnętrza projektowała Irena Zaleśna. Obecnie, po licznych modernizacjach jest to nowoczesny obiekt nastawiony na obsługę indywidualnego ruchu turystycznego oraz zjazdów i konferencji. Ma 244 miejsca w 124 pokojach, kilka sal konferencyjnych i centrum odnowy biologicznej.
Nowy Targ-Kraków 8-05-2009